Lokalne samouprave u Srbiji izdavaju u proseku oko 6 odsto svojih budžeta za kulturu od čega za finansiranje programa ide jedva petina dok više od polovine budžeta ide za plate i naknade zaposlenih odnosno održavanje objekata i tekuće troškove u ustanovama kulture. Tokom godina, udeo za plate, iako čini najveći deo budžeta, i dalje raste, dok udeo programa kontinuirano pada, pokazuje publikacija „Kulturni resursi okruga Srbije – Kulturne politike na nivou okruga Srbije i Lokalne kulturne politike“ koju je objavio Zavod za proučavanje kulturnog razvitka. Sremska Mitrovica je jedina samouprava koja više od polovine budžeta za kulturu namenjuje programima.

Istraživanje sprovedeno na području 133 grada u vezi sa tim, pokazalo je da u proseku lokalne samouprave godišnje izdvoje nešto više od 73 miliona evra za kulturu. Kao osnivači, oni često u potpunosti finansiraju ustanove kulture na svojoj teritoriji. Najveći broj opština, nešto više od četvrtine, izdvaja godišnje između 50 i 150 hiljada evra za kulturu. Među njima se ističu Novi Sad i Niš koji izdavaju najviše sredstava za kulturu nasuprot Crnoj Travi i Novoj Crnji koje najmanje ulažu u programe kulture. Procentualno, male opštine imaju veće udele kulture u ukupnom budžetu poput Trgovovišta 11,3 odsto i Bosilegrada 10,8 odsto dok se dve trećine opština sa najnižim budžetima za kulturu nalaze se u regionu Južne i istočne Srbije.

Mereno po glavi stanovnika, Novi Sad i Sremska Mitrovicu su jedine dve opštine koje izdvajaju više od 30 evra po građaninu dok gotovo petina obuhvaćenih izdvaja manje od 5 evra godišnje. Inače, prosečno izdavajanje za kulturu po glavi stanovnika opalo je sa 11,22 evra u 2008. na 9,63 evra u 2009.

U 144 gradova/opština Srbije bez Beograda i Kosova, postoji 440 ustanova kulture čiji su  osnivači lokalne samouprave od čega su najbrojniji domovi kulture, centri za kulturu i kulturni centri (34,3%) koji pokrivaju različite oblasti kulturne produkcije. Po broju, slede biblioteke 32,7 odsto i muzeji 11,6 odsto. Grad sa najvećim  brojem ustanova na budžetu je Pančevo, koji na svojoj teritoriji finansira čak 15 ustanova. Najveći broj opština/gradova, oko tri četvrtine, ima jednu do tri ustanove kulture.

U publikaciji „Kulturni resursi okruga Srbije“, zaposleni u lokalnim samoupravama kao najveće probleme u kulturi istakli su nedostatak sredstava za investiciona ulaganja i programe, kao i nedovoljnu stručnost i brojnost kadrova. S druge strane, istraživanje Zavoda pokazalo je da u Srbiji bez Beograda i Kosova broj zaposlenih u kulturi premašuje šest hiljada: Najveći broj zaposlenih u odnosu na broj stanovnika ima Subotica, jedan zaposleni na 488 stanovnika, a najmanji Novi Sad jedan na 915. Međutim, kada je reč o prioritetima razvoja, najćešće se govori o opremanju ustanova kulture, negovanju tradicije i zaštiti kulturne baštine. Zanimljivo je da su međunarodna saradnja, reaktivacija industrijskog nasleđa i istraživanje publike na dnu liste prioriteta što prema autorima publikacije znači da oni koji odlučuju o razvoju kulture u gradovima i opštinama Srbije ne prepoznaju važnost mišljenja građana.

Detaljnije u prezentaciji Kulturni resursi okruga Srbije.

IZVOR: Zavod za proučavanje kulturnog razvitka