Kreativnost je univerzalna ljudska težnja da se stvaraju nove i korisne ideje, rešenja i koncepti. U knjizi “On Creativity” (1999), fizičar i filozof David Bohm istražuje kreativnost iz različitih perspektiva – inovacije, imaginacije, percepcije i otkrivanja – i razmatra kako se kreativnost manifestuje u ljudskom iskustvu, prirodi i celoj kosmičkoj stvarnosti.
Kako Bohm sam piše: “Creativity is not just the capacity to produce novel things, but to perceive reality freshly and to respond with insight and understanding.”
Kako istraživati kreativnost
Knjiga je zbirka eseja koja istražuje kreativnost kao proces oslobađanja latentnog potencijala ljudskog uma. Bohm naglašava da kreativnost nije samo tehnička veština ili umetnički dar, već fundamentalni način mišljenja i postojanja:
- Višeslojni pristup: Bohm analizira kreativnost kroz individualno razmišljanje, percepciju i univerzalne obrasce prirode.
- Univerzalni fenomen: Kreativnost nije ograničena samo na ljudske aktivnosti, već je prisutna i u prirodnim i kosmičkim procesima.
- Latentni potencijal: Knjiga se fokusira na duboko skrivenu kreativnu sposobnost ljudskog uma i kako je aktivirati.
Bohm ističe: “To be creative, one must be willing to let go of old assumptions and engage fully with the unknown.” – kreativnost zahteva hrabrost da se napuste ustaljene pretpostavke i da se uđe u nepoznato.
Ključni aspekti kreativnosti po Bohmu
Na osnovu Bohmovih razmišljanja, možemo identifikovati nekoliko osnovnih karakteristika kreativnosti:
- Novost i korisnost: Kreativne ideje nisu samo originalne, već imaju i praktičnu ili simboličku vrednost.
- Specifičnost za ljude: Kreativnost uključuje ljudsku sposobnost percepcije i interpretacije koje mašine još uvek ne mogu replicirati u punom smislu.
- Transformativnost: Kreativni rad menja percepciju drugih, informiše ili pruža novu perspektivu.
- Osnovni stubovi kreativnosti: otvorenost, radoznalost, imaginacija, disciplina, saradnja i hrabrost.
- Tipovi kreativnosti: Bohm i drugi istraživači razlikuju kreativnost koja je kognitivna ili emocionalna, spontana ili namerna, naglašavajući da je kreativnost višedimenzionalan proces.
Kreativnost je dijalektička – dolazi i dijalogom
- Kreativnost kao stanje svesti: Bohm naglašava da kreativnost ne proizilazi samo iz tehnika, već iz stanja prisutnosti i oslobođenosti od unutrašnjih ograničenja.
- Dijalog i interakcija: Kreativni proces se pojačava kroz otvoren dijalog i razmenu ideja, što omogućava kombinovanje različitih perspektiva.
- Prepoznavanje obrazaca: Sposobnost da se uoče i transformišu ustaljeni obrasci mišljenja ključna je za generisanje originalnih rešenja.
- Kreativnost u nauci i umetnosti: Bez obzira na oblast, kreativni proces uključuje sposobnost da se vidi ono što drugi ne vide i povežu naizgled nepovezive ideje.
Primena Bohmovih ideja u kreativnim industrijama
U kreativnim industrijama – od dizajna, tehnologije, reklamnih kampanja do digitalnih inovacija – Bohmovi uvidi su dragoceni:
- Otvoreni dijalog i brainstorming mogu otkriti skrivene ideje i potencijalne inovacije.
- Svesno prepoznavanje ustaljenih obrazaca omogućava timovima da generišu originalna rešenja.
- Kultivisanje stanja prisutnosti i oslobođenosti od predrasuda podstiče individualnu i kolektivnu kreativnost.
Kako Bohm zaključuje: “Creativity is not a product, it is a process – a process of discovery, understanding, and engagement with the world.”
Filozofska percepcija kreativnosti
“On Creativity” Davida Bohma je više od knjige o tehnikama kreativnog razmišljanja – to je duboko filozofsko i praktično istraživanje same suštine kreativnosti. Bez obzira da li ste umetnik, naučnik ili profesionalac u kreativnim industrijama, Bohm pruža uvide koji inspirišu da se preispitamo sopstvene obrasce mišljenja, otvorimo prema nepoznatom i razvijamo sposobnost da stvaramo originalno i transformativno.
